Znajdź laboratorium, w którym wykonasz badanie

Znajdź laboratorium














Schistosomatoza

 

schistosomatozacover

Zgodnie z szacunkami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 200 milionów ludzi cierpi z powodu choroby zwanej schistosomatozą (bilharcjozą). Chorobę tę wywołują przywry z rodzaju Schistosoma, najczęściej Schistosoma mansoni. Od 80 do 100 milionów ludzi cierpi na chorobę wywołaną przez tego pasożyta, szczególnie w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Ameryce Południowej i Łacińskiej (zwłaszcza w Brazylii i Wenezueli) i, rzadziej, na Karaibach. Około 50% przypadków zachorowań obserwuje się w Sudanie, Demokratycznej Republice Konga i w Brazylii. W regionach endemicznych naturalne i sztuczne zbiorniki wodne stwarzają doskonałe warunki rozwoju dla tego patogenu.

Przywry Schistosoma to rozdzielnopłciowe płazińce, które przechodzą przemianę w ciele żywiciela. Dojrzałe pasożyty mają od 6 do 22 mm długości. Jaja są przenoszone przez zainfekowanych żywicieli ostatecznych (ssaki, w tym ludzie) w kale lub w moczu. W wodzie z jaj wylęgają się larwy miracidia, które atakują słodkowodne ślimaki. W tych żywicielach pośrednich (dla S. mansoni są to ślimaki z rodzaju Biomphalaria) rozmnażają się bezpłciowo. Larwy wnikają do ciała żywiciela ostatecznego, np. człowieka kąpiącego się w zainfekowanym zbiorniku wodnym, poprzez skórę.

Obszary endemiczne Schistosomatozy

Źródło mapy: cdc.gov

Objawy schistosomatozy

Po wniknięciu do ciała żywiciela larwy przemieszczają się z krwią do krążenia wrotnego, a także do innych organów, takich jak płuca i serce. Ostra faza schistosomatozy ma charakter uogólniony i objawia się pokrzywką na skórze, gorączką, obrzękami, biegunką, zapaleniem oskrzeli i/lub wątroby, pojawiają się  także nacieki eozynofilowe w płucach, jak również powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych.

W ciągu 3-10 tygodni z larwy rozwija się dojrzała płciowo przywra. Wytwarza ona cytotoksyczne substancje i alergeny wywołujące gorączkę.

Aby złożyć jaja, samice Schistosoma wędrują do zakończeń naczyń krwionośnych odbytnicy i pęcherza moczowego zainfekowanej osoby. Tylko niektóre z jaj są wydalane z organizmu. Pozostałe jaja składowane są w pobliskich tkankach, głównie w okolicy odbytu i genitaliów, skąd poprzez naczynia krwionośne transportowane są do innych, odległych narządów.

W tkance łącznej, w wyniku reakcji immunologicznych na antygeny jaj pasożyta, rozwijają się małe brodawki i ziarniniaki, co prowadzi do uszkodzenia organów, powstawania zwłóknień, zaburzenia krążenia i podwyższenia ciśnienia w żyle wrotnej. Tak rozwija się chroniczna schistosomatoza pęcherza moczowego, jelit, płuc i mózgu. Dodatkowo mogą pojawić się guzy złośliwe, takie jak rak wątroby, pęcherza moczowego i odbytnicy.

9bbc4de18d66101a096b87af4d9547e2

Rys. Schistosoma – cykl życiowy

Przypadki schistosomatozy zawleczonej do strefy klimatu umiarkowanego nie mają dużego znaczenia epidemiologicznego ze względu na brak żywicieli pośrednich. Z tego powodu przeniesienie ich z człowieka na człowieka jest bardzo rzadkie, może nastąpić np. podczas transfuzji krwi.

Diagnostyka schistosomatozy

Diagnostyka laboratoryjna Schistosoma jest czasochłonna. Jaja można wykryć za pomocą mikroskopu w kale lub moczu, jednak do tego jest potrzebne kilkukrotne pobieranie próbek. Ocena przeciwciał przeciw pasożytowi także nie jest łatwa, ponieważ potrafi on naśladować antygeny zaatakowanego organizmu. Jednak możliwe jest wykrywanie przeciwciał klasy IgG metodą immunofluorescencji pośredniej z użyciem mrożonych skrawków dojrzałej przywry jako antygenu i/lub metodą ELISA z oczyszczonymi antygenami dorosłego pasożyta lub jaj albo też rekombinowanymi antygenami. Inną metodą serologiczną jest hemaglutynacja pośrednia, która jednak jest metodą mniej czułą.

Zastosowanie metod immunofluorescencji pośredniej i ELISA pozwala na postawienie pewnej diagnozy w przypadkach podejrzenia afrykańskiej schistosomatozy jelitowej (po pobycie w regionach endemicznych). Badania przeciwciał we krwi są szczególnie przydatne podczas 3-miesięcznego tzw. okresu prepatentnego, czyli czasu pomiędzy wniknięciem larwy do organizmu a pojawieniem się jaj w kale lub moczu.

Ocena przeciwciał ma ograniczone zastosowanie w przypadku monitorowania przebiegu choroby i wyników leczenia, ponieważ przeciwciała specyficzne dla patogenu mogą przetrwać we krwi pacjenta przez wiele lat.

Wiedza o schistosomatozie w pigułce

Wiedza o schistosomatozie w pigułce

Źródło: aljazeera.com