Wirus zika (ZIKV) jest arbowirusem z rodziny Flaviviridae. Wirus zazwyczaj nie przenosi się między ludźmi, jednak zanotowano już przypadki przeniesienia drogą płciową. Wektorami są komary z rodziny Aedes, które przenoszą patogen poprzez ukąszenie. Żaden ze ssaków naczelnych nie jest rezerwuarem dla wirusa zika.
Pierwsze przypadki zakażenia zostały zanotowane w krajach afrykańskich, a główne ogniska choroby w ostatnich latach wystąpiły w regionach tropikalnych i subtropikalnych w Azji i na wyspach Pacyfiku.
Ostatnio rośnie liczba zakażeń stwierdzonych w Brazylii.
Źródło mapy: cdc.gov
W większości przypadków infekcja wirusem zika charakteryzuje się łagodnymi objawami, niemal identycznymi jak te, występujące w przypadku zakażenia wirusem dengi lub czikungunii. Po 5-10-dniowym czasie inkubacji rozwijają się objawy grypopodobne z gorączką, wysypką, bólami stawów, mięśni, głowy oraz zapaleniem spojówek.
Rys. Objawy wirusa zika
Infekcje wywołane flawiwirusami, w tym wirusem zika, zawsze prowadzą do wiremii. Ponieważ bezpośrednia detekcja fragmentów wirusa jest możliwa tylko w trakcie wiremii (maksymalnie 1 tydzień), a stosunkowo łagodny przebieg infekcji może powodować opóźnienie wizyty pacjenta u lekarza, badania serologiczne odgrywają znaczącą rolę w diagnostyce zakażeń tymi wirusami. Specyficzne przeciwciała mogą zostać wykryte już w kilka dni od pojawienia się objawów. Wykrycie specyficznych przeciwciał klasy IgM bądź znaczący wzrost miana specyficznych przeciwciał klasy IgG stanowią dowód na obecność świeżej infekcji ZIKV.
Przy interpretowaniu wyników po przebytej infekcji lub szczepieniu powinny zostać wzięte pod uwagę prawdopodobne reakcje krzyżowe z przeciwciałami przeciwko innym flawiwirusom, takim jak wirus dengi, wirus Zachodniego Nilu, wirus żółtej febry bądź wirus kleszczowego zapalenia mózgu. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji krzyżowych zostało praktycznie wykluczone ze względu na wykorzystanie w teście wysoce specyficznego antygenu NS1.
W przypadku podejrzenia zakażenia wirusem dengi, czikungunii lub zika (DENV, CHIKV, ZIKV) EUROIMMUN zaleca przeprowadzenie diagnostyki różnicującej, zgodnie z podanym poniżej schematem. Jeżeli próbka krwi została pobrana w ciągu 7 dni od wystąpienia objawów, zaleca się dodatkowe wykonanie testu RT-PCR z użyciem próbki surowicy lub moczu, w celu bezpośredniego wykrycia patogenu.
1 Np. utrata mobilności, drętwienie kończyn, postępujący niedowład, niedowład twarzy lub utrata odruchów mięśniowych, jako objawy zespołu Guillaina-Barrègo (GBS).
2 Mężczyźni powracający z regionów endemicznych oraz ich ciężarne partnerki również powinni zostać przebadani, ze względu na możliwość transmisji wirusa zika drogą kontaktów seksualnych.
3 W potwierdzonych klinicznie przypadkach oraz w diagnostyce wykonywanej podczas ciąży należy pobrać kolejną próbkę w ciągu 1-2 tygodni. Jeżeli wynik badania tej próbki jest negatywny, wówczas zakażenie jest bardzo mało prawdopodobne.
4 Nie można wykluczyć reakcji krzyżowych z innymi flawiwirusami. W przypadku wtórnych infekcji innymi flawiwirusami stężenie przeciwciał IgG przeciw DENV może być wyższe niż przeciw wirusowi, który wywołał ostrą infekcję.
5 Wyniki fałszywie pozytywne mogą pojawić się u pacjentów z ostrymi zakażeniami wywołanymi przez Plasmodium.
6 Możliwe układy serologiczne i ich powiązanie z infekcjami flawiwirusami (np. DENV, ZIKV, wirus kleszczowego zapalenia mózgu, wirus żółtej febry, wirus Zachodniego Nilu itd.):
| IgM | IgG | Wzrost stężenia przeciwciał IgG w kolejnej próbce pobranej po 1-2 tygodniach | Wskazanie na: |
| + | -/+* | tak | Ostra infekcja bez wcześniejszego kontaktu z flawiwirusami (infekcja pierwotna) |
| -/+** | + | tak | Ostra infekcja po wcześniejszym kontakcie z flawiwirusami (infekcja wtórna) |
| – | + | nie | Infekcja przebyta w przeszłości lub pierwszy kontakt z wirusem |
* Przeciwciała IgG pojawiają się zazwyczaj równocześnie z przeciwciałami klasy IgM lub tuż po nich.
** W przypadkach wcześniejszego kontaktu z flawiwirusami przeciwciała IgM mogą pojawić się później, w niższym stężeniu, lub nie pojawić się wcale.
Dokładne rekomendacje dla kobiet ciężarnych można pobrać tutaj: Zika-rekomendacje_dla_kobiet_ciezarnych
Nie istnieje specyficzna metoda leczenia zakażeń ZIKV. Profilaktyka polega na unikaniu ukąszeń komarów, a szczepionka nie jest dostępna.
